We zitten inmiddels halverwege de Blikverruimers Academie 2018-2019. Tijd om terug te blikken. Blikverruimers Wieke en Fatiha nemen ons mee in hun ervaringen met de academie.
Wieke:
Zaterdag 22 september, de start van de Blikverruimers Academie 2018-2019. We beginnen met een heel weekend, waarvan de eerste dag in het teken staat van twee dingen: kennismaken met toezicht en kennismaken met elkaar. Dat laatste wordt direct in spelvorm ingezet. Ik ben blij verrast over de diversiteit onder alle deelnemers. Stuk voor stuk mensen met een andere achtergrond en (werk)ervaring, die mij inspireren en waar ik weer van kan leren. Vanuit dat perspectief is het verruimen van je blik gedurende dag één al aardig geslaagd.
Voor een eerste kennismaking met toezicht gaan wij in groepen uiteen om te discussiëren over een aantal spraakmakende zaken waar Raden van Toezicht of Raden van Commissarissen een belangrijke rol speelden. Vragen als ‘wat is nu de rol die de toezichthouder speelt in het reilen en zeilen van organisaties’, ‘hoe verhoudt die zich tot de rol van de Raad van bestuur’ en ‘is er juist gehandeld door de betreffende toezichthouders’ passeren de revue. En zo eenvoudig blijkt het nog niet. In de verschillende casussen komt de rol van toezichthouder als de schakel naar de maatschappij steeds weer naar voren. Een verantwoordelijkheid die steeds zwaarder gaat wegen.
Na een aardige discussie biedt een verdieping in de Corporate Governance Code wat achtergrond en houvast. Irene Heemskerk, senior beleidsadviseur bij De Nederlandsche Bank, neemt ons mee in de totstandkoming en invulling van de code.
In de middag gaan we in gesprek met Jan Anthonie Bruijn. Vanuit zijn ervaring als toezichthouder legt hij eenieder de vraag voor waarom je eigenlijk (geen) toezichthouder zou willen worden. Ondanks dat iedereen dat aardig voor ogen dacht te hebben, wordt men aan het denken gezet. Als toezichthouder draag je tenslotte, zo benadrukt Anthonie, een grote verantwoordelijkheid terwijl je zelf niet aan het stuur zit. Hij sluit af met de volgende tekst die mij goed is bijgebleven: “Hoe meer je van toezichthouden ziet, des te beter je inziet dat je er weinig van begrijpt.” Oftewel: blijf kritisch en blijf vragen stellen. Creëer je eigen ‘dashboard’ van aspecten die je van belang vindt binnen een organisatie. Blijf kritisch ten opzichte van de informatie die je tot je krijgt en, indien je iets niet begrijpt, ben je bewust van je plicht om door te vragen. Anthonie laat iedereen enigszins ‘wakkergeschud’ achter. Genoeg stof tot nadenken en gesprek onderling. En dat kan gelukkig tijdens een borrel.
Op dag twee van het weekend trappen we af met een workshop over persoonlijk leiderschap en gedragsstijlen onder leiding van professor Jan Moen. Na de lunch neemt Guido van Nispen, vanuit zijn rol als toezichthouder en journalist, ons mee in de rol van de toezichthouder in het te woord staan van de media. Aan de hand van de eerder besproken casuïstiek over spraakmakende Raden van Toezicht gaan wij in een rollenspel als toezichthouders in gesprek met Guido, die de rol van journalist op zich neemt en iedereen het vuur aan de schenen weet te leggen. Gelukkig hebben we nog een mediatraining voor de boeg….
We sluiten het weekend af, enigszins in de war van alle nieuwe inzichten, tips en vooral ook nieuwe vragen. Maar ook met een nog sterker besef hoe leuk en leerzaam het vak van toezichthouder eigenlijk is!
Fatiha:
Op zaterdag 2 november vindt de tweede opleidingsdag van de Blikverruimers Academie plaats. De dag staat in het teken van twee thema’s, namelijk financiën en boardroom dynamics. Financiën is iets waar iedereen in de board iets over moet weten, en tegelijkertijd is het een onderwerp waar de voorkennis bij de toezichthouders (in spé) uiteenlopend is. Gedurende het eerste deel van deze opleidingsdag neemt Henk-Jan Nanninga, oud-deelnemer aan de Blikverruimers Academie en nu ook trainee-toezichthouder bij waterbedrijf Vitens, ons daarom mee in de basics van het lezen van jaarrekeningen. Ook staan we stil bij de rol van de accountant. Een belangrijke take away is dat we als toezichthouders in spé iedere keer weer stil moeten staan bij de vraag op welke type organisatie we toezicht houden. Dat bepaalt namelijk deels de inspanning die een onderneming moet verrichten op het gebied van financiële verslaggeving.
Marlou Banning, CFO van Luchtverkeersleiding Nederland en onder andere toezichthouder bij World Press Photo, neemt na Henk-Jan het stokje over met een presentatie over de sturing bij Luchtverkeersleiding Nederland. Ze gaat in op de wereld van de luchtverkeersleiding, de uitdagingen en het belang van het hebben van een breed draagvlak binnen de organisatie.
Het tweede thema van de dag waar we mee aan de slag gaan is boardroom dynamics. Stefan de Bruijn en Anne Lize van der Stoel, die allebei zowel bestuurlijke, politieke als toezichstervaring hebben, leren ons op interactieve wijze de ins en outs van boardroom dynamics geleerd. Tijdens twee casussen waarbij alle deelnemers ofwel de rol van bestuurder ofwel die van toezichthouder aan moesten nemen, maken we kennis met de dynamiek binnen een raad van bestuur en raad van toezicht. Tijdens deze casussen komt duidelijk naar voren dat het stellen van vragen aan het bestuur essentieel is om adequaat toezicht te kunnen houden.
Op zaterdag 15 december is het tijd voor de derde opleidingsdag van de Blikverruimers Academie, die ditmaal in het teken staat van de thema’s integriteit en het aansprakelijkheidsregime voor toezichthouders. De dag begint met Olivier Sueur en Alexander de Waele. Beiden zijn verbonden aan Governance & Integrity Nederland en hebben ruime ervaring met toezichthouders en commissarissen. Met Olivier en Alexander gaan we aan de slag met het onderwerp integriteit in de boardroom. We beginnen met een gezamenlijke verkenning van het begrip integriteit, de betekenis van integer handelen voor een individu en samenleving, en de plaats van het morele leerproces binnen de context van het bredere integriteitsbeleid van (overheids-)organisaties. Vervolgens krijgen we een zevenstappenplan om tot een moreel oordeel te komen, ontwikkeld door Governance Integrity Nederland. Op een interactieve manier bespreken we op welke wijze kan worden onderzocht of een (voorgenomen) handeling of beslissing moreel juist is.
Na het onderdeel over integriteit sluiten Rik Analbers (advocaat bij Rutgers & Posch) en Emille Buziau (advocaat bij Houthoff Buruma en bestuurslid bij Blikverruimers) de dag af door ons mee te nemen in de wereld van aansprakelijkheid en wet- en regelgeving (o.a. statuten en codes) waar toezichthouders mee te maken krijgen. Als tip geven zij ons mee dat we bij het aantreden als toekomstige toezichthouder met het bestuur duidelijke afspraken moeten maken over de informatieverstrekking en dat een goede vastlegging ten aanzien van vergaderingen met bestuur en commissarissen van belang is. Mocht het dan ooit tot een aansprakelijkheidsprocedure komen, dan weet je in ieder geval wat je wel en niet aan te rekenen is als toezichthouder.